Ciężko powrócić do tematów zawodowych po przerwie na hydraty, czyli klatraty bo gaz zamknięty jest w klatce lodu, czyli wody. Hydraty są też zmorą w eksploatacji gazociągów, dlatego tak ważne jest osuszanie gazu na kopalniach. Inną zmorą jest siarkowodór w gazie. Dzisiaj opowiem krótko o złożu Borzęcin (pow. trzebnicki), które zostało odkryte w 1969 r. ale jego eksploatację rozpoczęto dopiero w 1977 ze względu na konieczność budowy odsiarczalni. Mam sporo danych o tym złożu bo opublikowałam w 1986 r. artykuł pt. Ocena zasobów gazu ziemnego w złożu na podstawie analizy wydobycia (Nafta, nr 1/86).
Złoże występuje w wapieniu cechsztyńskim oraz w czerwonym spągowcu. Zasoby wg dokumentacji z 1970 r. (J. Kuchciński) wynosiły odpowiednio: 4,1 + 1,65 = 5,75 mld m3. Artykuł napisany po 6 cyklach eksploatacji, liczonych pomiędzy pomiarami ciśnień głowicowych w okresach stójki na odbudowę ciśnienia łączone z pracami remontowymi na kopalni. Do 15 sierpnia 1983 r. wydobyto ze złoża 1560 mln m3 gazu, przy spadku ciśnienia pierwotnego o 30%. Dane z dokumentacji połączone z danymi eksploatacyjnymi dawały mi dużo do myślenia, ale i do roboty. Wydobycie gazu na tym złożu było skoncentrowane pomimo prostoty budowy (kształt pantofelka). Gaz eksploatowano przez wapień cechsztyński. Otwory o największym wydobyciu były zlokalizowane najbliżej względem siebie. Hola, hola! Cyganki z pola! Jest jeszcze jeden otwór wykonany w podobnej odległości - B12 zlokalizowany w szczycie struktury, ale on w wydobyciu się nie liczy, bo:
Jest prawdopodobnie udostępniony w czerwonym spągowcu i był traktowany jako odwiert kontrolujący spadki ciśnienia wywołane eksploatacją innymi otworami. Potwierdzał solidarnie przynależność do grupy spadkami ciśnienia. - Jego eksploatację rozpoczęto dopiero w 1982 r. i jest to roczne wydobycie.
Popatrzcie sami na udział odwiertów w wydobyciu 1977 - 1983:
- 5 otworów dało wydobycie porównywalne z trzecim pod względem wydajności odwiertem B4
- Ten z kolei dał połowę tego co najwydajniejszy, ale jest ponad dwa razy dalej od czempionów
- Drugi odwiert, B11 leży niżej od B6 i B4 i najbliżej granic złoża.
- Odwiert B1 zlokalizowany na pięcie pantofelka nie solidaryzował się z resztą towarzystwa. Pracował dla siebie z marnym wynikiem. Nie tracił mocy (ciśnienia), ale z czasem okazało się, że i tak był okradany przez grupę trzymającą władzę na złożu. Jego wykres zaczął z czasem pokazywać zmniejszony wydatek na jednostkę ciśnienia. Zastawki były na tyle mocne, że różnica ciśnień pomiędzy grupą a nim wyniosła w 1983 ponad 2,5 MPa.
P. Karnkowski w publikacji o polskich złożach podaje, że do 1990 r. ze złoża Borzęcin wydobyto 2,9 mld m3 gazu, a prawdopodobne zasoby do wydobycia ocenia się na 2 mld m3.
W bilansie zasobów na 31.12. 2015 podano dla tego złoża:
- wydobycie w 2015 r. = 16,05 mln m3
- zasoby bilansowe wydobywalne = 47,06 mln m3
- zasoby przemysłowe = 65,46 mln m3.
Mamy tu do czynienia z większymi zasobami przemysłowymi od zasobów księgowych. Być może w dodatku do dokumentacji przycięto zasoby tak, że w schyłkowym okresie eksploatacji ocenia się zasoby przemysłowe, co w mojej opinii jest uzasadnione. Nie wiem ile gazu wydobyto z tego złoża w całej jego historii. Dane z dokumentacji pierwotnej oraz mapa z publikacji P. Karnkowskiego różnią się od siebie w części zachodniej. Za odwiertem B1 wykonano trzy otwory, z których jeden był pozytywny.
Opisywane złoże należy do grupy złóż, w których eksploatację prowadzono przez wapień cechsztyński, który jako skała lita łatwiej poddaje się szczelinowaniu z kwasowaniem wykonywanych w celu zwiększenia dopływu gazu do odwiertu. Pierwsze odkryte na monoklinie złoże gazu Bogdaj Uciechów ma podobną urodę przy większej komplikacji. W złożu tym (B-U) w obrębie konturu gazowego występują utwory karbonu. Tak, tak! Tego karbonu, który jest produktywny na złożu Brońsko, gdzie utwory rafowe osadziły się w strefie przerwy sedymentacyjnej w dolnym permie.
