Co by było gdyby w piaskowcach liasu występował metan, a nie wody złożowe. Jakich zasobów można się spodziewać w piaskowcach liasu? Zastanowimy się nad tym dodając do wzoru na liczenie zasobów wody metodą objętościową w poznanych już wcześniej poziomach z Pyrzyc dwóch współczynników: współczynnika obecności w złożach gazowych wody związanej ze skałą oraz współczynnika ekspansji ściśliwego metanu.
W Pyrzycach udostępniono wody geotermalne występujące na głębokościach:
- 1497 – 1540 m (43 m, porowatość 29,7%)
- 1604 – 1625 m (21 m, porowatość 30,7%)
Wszystkie dane zostały omówione w notkach z cyklu „Podstawy geotermii”. Winna jestem przedstawić geosynoptyczny wykres obrazujący ile metanu, głównego składnika gazów ziemnych, występuje na dowolnych głębokościach przy normalnym (hydrostatycznym) ciśnieniu oraz w temperaturach rosnących z głębokością tak, jak naucza się w szkołach – 30oC/km głębokości.
Dla takich wartości zrobiłam w czasach już dawno minionych obliczenia udostępnioną mi przez polskiego fachowca w tej dziedzinie procedurą komputerową. Na podstawie wyliczeń uzyskałam dane opublikowane w tabelach, które ładnie prezentują się na wykresach. Przyjmujemy, że na głębokości 1500 m w 1 m3 wolnych przestrzeni porowych pomieści się 140 m3 metanu, a na głębokości 1600 m – 1 m3 pomieści 150 m3 metanu.
Wodę związaną ustalamy na podstawie poznanego już wykresu na 10÷20%, przyjmując, że w profilach o większej miąższości mogą się znaleźć wkładki piaskowca drobnoziarnistego.
W ocenie miąższości wód geotermalnych występujących w obu poziomach przyjęłam współczynnik bezpieczeństwa przez obniżenie współczynnika porowatości z 30% do 25% (współczynnik 0,25). Wprowadzając do tego wyniku kolejny współczynnik 0,8 na wodę związaną uzyskujemy lokalną pojemność zbiornika dla gazu o następującej wysokości h:
- Poziom 1497–1540 m: h1 = 43 x 0,25 x 0,8÷0,9 [m] ; h1 = 8,6 ÷ 9,6 m czyli 8,6 ÷ 9,6 m3/m2
- Poziom 1604–1625 m: h2 = 21 x 0,25 x 0,8÷0,9 [m] ; h2 = 4,2 ÷ 4,7 m czyli 4,2 ÷ 4,7 m3/m2
Ile gazu pomieszczą te zbiorniki? Tego dowiemy się z iloczynu dwu danych: objętość zbiornika dla gazu pomnożymy przez podaną wcześniej informację: Ile metanu mieści się w m3 zbiornika czyli ta ilość gazu jest także współczynnikiem, który ze względu na ściśliwość gazów ma imponujące wartości.
W pierwszym poziomie przy całkowitym wypełnieniu poziomu gazem zasoby mogły wynosić 1204÷ 1344 m3/m2 (8,6÷9,6 x 140) czyli 1,2÷1,3 mld m3/km2(wynik x 106). W drugim poziomie zasoby tak liczone są mniejsze ze względu na miąższość, ale współczynnik dla gazu jest w tym poziomie większy. Wynik – 630÷700 m3/m2 , czyli 0,63÷0,7 mld m3/km2.
Podsumowanie:
Tak pojemne poziomy piaskowcowe mogą pomieścić zasoby gazu w ilościach około 2 mld m3/km2. Niestety, w mezozoiku nie odkryto złóż węglowodorów. Geosynoptyka podparta geostatystyką może znaleźć, pomoże zrozumieć przyczyny tego stanu rzeczy i wytypować obszary / poziomy zbliżające się do warunków niezbędnych dla istnienia złóż. Spotkałam się w czsie zbierania danych fizycznych skał mezozoiku z danymi z jednego otworu, który odstawał pod każdym względem od tego co stwierdzano w badaniach z innych otworów.
Ropy i gazu należy szukać w sprawozdaniach z wierceń wykonanych oraz w dokumentacjach zasobów w poszczególnych złożach. Te dokumenty są pogardzane przez badaczy uniwersyteckich, być może z powodu hermetycznego języka i wstydu uczenia się pewnych rzeczy od podstaw. Np. raporty o prognozach opracowane w PIG nie zawierają obliczeń współczynnika ekspansji gazu. Nie zrobili tego także autorzy omówionej przeze mnie publikacji:
http://wnukowi.salon24.pl/735722,geologia-naftowa-uwagi-do-publikacji
