Byłam obserwatorem i uczestnikiem powstawania i zaniku kilku mód w polskiej geologii XX wieku, między innymi tych z mojej pieczęci: geostatystyki oraz geosynoptyki. Tym znakiem będę stemplować swoje notki dotyczące szeroko pojętej geologii wgłębnej, aby osoby dla których te zagadnienia są nudne jak skalny olej mogły się pospiesznie ewakuować.
Dla geostatystyki widzę kolosalną przyszłość. Tu i ówdzie daje się słyszeć plotki o likwidacji bądź zmianie profilu działalności Państwowego Instytutu Geologicznego. Może nadejdzie czas, aby dane wymierne z badań parametrów skał i płynów w nich występujących, zawarte w dokumentacjach złóż oraz otworów zostały opracowane w nowoczesny sposób, łatwy do zrozumienia i zapamiętania. Obszar Polski został już w wystarczającym stopniu rozpoznany powierzchniowymi badaniami geofizycznymi, z których najważniejsze są dane sejsmiczne, niejednokrotnie powtarzane w miarę rozwoju metod wzbudzania fal i ich rejestracji oraz przetwarzania danych. Nie ma opracowań analitycznych omawiających przyrost wiedzy uzyskanej w wyniku powtórzenia badań nowszymi metodami. Nie wiemy czy inwestując w nowe zdjęcia sejsmiczne odkryto nowe obiekty, czy uzyskano tylko lepsze obrazki. To też warto nadrobić. Nie ma już potrzeby wykonywania kolejnych wierceń badawczych. Zamknięto dawno temu I etap rozpoznania geologicznego Niżu Polskiego. Po tym podsumowaniu wykonano bardzo dużo wierceń badawczych działając w otwartym przedziale czasu i środków przeznaczanych na ten cel. Warto przypomnieć, że wszystkie otwory wykonane przez PGNiG w poszukiwaniu gazu w łupkach miały charakter badawczy a nie poszukiwawczy. Mądrze pomyślana geostatystyka obejmująca wiele danych pozyskanych ostatnio oraz tych starszych, może pokazać w sposób prosty wyniki kosztownych badań geologicznych w Polsce. Opracowywanie zawartych w dokumentacjach danych rzeczywistych powinno być głównym zadaniem służby geologicznej.
Nauk o Ziemi jest obecnie dziesiątki, albo nawet setki. Stanowią one oddzielne przedmioty nauczania na uniwersytetach. Geostatystyka jest, a raczej była już wykładana na polskich uczelniach, np. na Uniwersytecie Warszawskim geostatystyki uczono na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych (Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska). Jednak: „Przedmiot nie jest aktualnie prowadzony!”
http://informatorects.uw.edu.pl/pl/courses/view?prz_kod=1900-3AGSTDS
Przeglądając kilka ofert dla kandydatów i studentów stwierdzam, że w ramach tego przedmiotu uczono głównie obsługiwania dostępnych obecnie narzędzi komputerowych do przetwarzania danych i wyciągania wniosków o tym co się dzieje na naszym globie Ziemia, a nie do graficznego opisu wiedzy zgromadzonej z badań górotworu. Nie idę dalej tym tropem, skupię się na spisaniu swoich przemyśleń i poszukiwaniu w sieci tego z czym rzeczywiście mamy do czynienia.
- Dygresja: Nie oglądam meczów piłki nożnej ale wiem kim jest Robert Lewandowski. To wielki talent i praktyk w tej dziedzinie. Zastanawiam się, czy te wyniki osiągnął dzięki studiowaniu mechaniki płynów czy może wie o tym jak strzelać gole od dziecka bez znajomości teorii. Mechanika płynów była postrachem dla studentów mojego pokolenia, dzisiaj jej miejsce zajęła prawdopodobnie geostatystyka i jej pochodne.
Statystyka w geologii – geostatystyka
Według Wiki przedmiotem zainteresowania statystyki jako nauki są metody pozyskiwania i prezentacji, a przede wszystkim analizy danych opisujących zjawiska, w tym zwłaszcza masowe. Populacje którymi zajmują się geolodzy należą do najliczniejszych, nic więc dziwnego, że w praktyce stosują od dawna, w sposób mniej lub bardziej uświadomiony, narzędzia i metody statystyczne. Przydają się one w opisie małych zbiorów (np. wyników badań pojedynczej próbki skalnej) oraz mniejszych i większych kolekcji tych mini zbiorów zlokalizowanych lub nie przypisanych do konkretnych miejsc na Ziemi. Statystyki statystyk – tak to chyba można roboczo nazwać.
Statystykę wdrukowano w moją świadomość w szkole średniej. Ukończyłam klasę o specjalności statystyka w technikum Ministerstwa Finansów. Były tam prowadzone dwa oddzielne przedmioty, zasady statystyki oraz statystyka społeczno-gospodarcza. W przedmiocie matematyka uczono nas także kombinatoryki i rachunku prawdopodobieństwa. Nic więc dziwnego, że zawsze starałam się zrozumieć to co się w geologii naftowej w tej dziedzinie działo.
A działo się w latach siedemdziesiątych sporo. Mam do tej pory streszczenia referatów z sympozjów (IV. styczeń 1975 i VII. styczeń 1978) organizowanych przez AGH oraz przez (!) Sekcję Geologii Matematycznej Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Sympozja organizowano pod nazwą „Zastosowania metod matematycznych w geologii”. O takiej geostatystyce myślę.
Na AGH wykłada się obecnie przedmiot „geostatystyka górnicza” na wydziale Geologii Górniczej. Geostatystyki uczy się natomiast na Wydziale Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska. Zapraszam do zapoznania się z dostępnym w necie wykładem pana p.t. Marcina Ligasa z Katedry Geomatyki, WGGiIŚ, AGH w Krakowie pt. GEOSTATYSTYKA – WSTĘP – PODSTAWOWE POJĘCIA – http://home.agh.edu.pl/~ligas/konspekty/geo_intro.pdf
- Dygresja: Do geomatyki nie będę już nawiązywać, bo zajmuje się ona opracowaniem informacji dotyczących powierzchni Ziemi.
Zdajemy sobie sprawę, że to czym zajmuje się geostatystyka geolodzy znali i robili ręcznie od dawna. Opis obiektów rzeczywistych w górnictwie podziemnym oraz otworowym polegał na sporządzaniu map z użyciem metod, na podstawie których napisano algorytmy i procedury obliczeniowe do drukowania map przygotowanych przez programy komputerowe.
Każdy z nas ma w głowie wyniki obliczeń przeprowadzonych na liczydłach, np. średni gradient i stopień geotermiczny skorupy ziemskiej, o których uczył się na lekcjach geografii.
