W kwartalniku „Szkoła Nawigatorów” nr 8 wydawanym przez Gabriela Maciejewskiego ukazał się mój artykuł zatytułowany „Polska opowieść o amerykańskich łupkach”. Podjęłam się napisania tego tekstu ze względu na spektakle medialne odgrywane w Polsce wg scenariuszy amerykańskich. Przy pracy nad tekstem do kwartalnika udało mi się poszerzyć wiedzę o sukcesach eksploatracyjnych gazu z łupków, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju wydobycia z ordowickiego poziomu Utica, leżącego pod łupkami dewońskimi Marcellus w zagłębiu Appalachów. To w tym zagłębiu szukano analogii dla polskich łupków. Z rozciągłością łupków Utica i Marcellus można się zapoznać studiując mapki i schematyczne przekroje w artykule dotyczącym perspektyw poszukiwawczych w poziomie Utica
http://geology.com/articles/utica-shale/
Z rysunku 7 dowiemy się, że rozpoznawanie i udostępnianie poziomu Utica w Ohio rozpoczęto, podobnie jak w Polsce w 2010 r. Rysunek 1a pokaże gęstość otworów poziomych w formie "kocich wąsów". Otwory są zlokalizowane na aktywnej mapie i można łatwo prowadzić nawigację po terenie i przybliżać obszar nas interesujący, by zobaczyć kocią mordkę, z której wyrastają wąsy (lokalizacja głowic otworów), widzieć infrastrukturę, budowę gazociągów itp.
Miąższość łupków Utica jest znaczna i waha się od kilkudziesięciu do ponad 150 metrów. Na podstawie map miąższości poziomu, map zawartości materii organicznej w rdzeniach, odczytania rozkładu temperatur panujących kiedyś w górotworze z barwy skamieniałości – konodontów, geolodzy wytypowali w 2012 roku rozległy i ciągły obszar tzw. sweet spot, najkorzystniejszy do poszukiwań. Obejmuje on zarówno głębokie okno gazu suchego w centrum basenu, w którym w historii geologicznej nastąpił kraking termiczny, jak i płytsze okno z ropą i kondensatem (gaz mokry). Kraking termiczny polega na rozrywaniu węglowodorów cięższych na węglowodory lżejsze, w tym głównie metan CH4. Sweet spot ropny występuje w płytszej części basenu, i na terenie stanu Ohio i przylega do sweet spotu gazowego w części wschodniej. Perspektywy rozwoju wydobycia z łupków Utica są ogromne i rozpisane nawet na 100 lat. Przejdziemy teraz do innego źródła danych:
http://oilandgas.ohiodnr.gov/production
Zagłębie Appalachów jest starą prowincją ropo-gazonośną. W stanie Ohio na koniec 2013 r. wykazano w zestawieniach ponad 50 tysięcy otworów pionowych wykonanych dla celów wydobycia ropy i gazu.
Od 2010 r. łupki w Ohio rozwierca się otworami poziomymi na głębokościach około 1500 m (odczytane z mapy). Od roku 2011dla otworów z odcinkami poziomymi obowiązuje specjalna sprawozdawczość dotycząca wydobycia ropy, gazu i solanki (głównie wody wtłoczonej do złoża w czasie szczelinowania). W 2011 roku było takich otworów tylko, albo aż 9, wszystkie otwory udostępniały łupki poziomu Utica. Udostępnianie łupków Marcellus otworami poziomymi rozpoczęto w Ohio dwa lata później. Dane o produkcji węglowodorów z otworów horyzontalnych w Ohio w moim opracowaniu dostępne są na blogu Andrzeja Szczęśniaka
W sprawozdawcości stanowej ujęto nawet krótkotrwałe opróbowanie otworów (5 dni), co świadczy o szacunku władz do społeczeństwa. Nie trzeba być akcjonariuszem firmy, aby się dowiedzieć, jakie rezultaty uzyskała. Publikowanie danych w arkuszach Excel umożliwia ich przetwarzanie, nawet w Polsce, co właśnie zrobiłam. Od 2014 roku obowiązuje w Ohio sprawozdawczość kwartalna. W komntarzach pod artykułem uzupełniam statystyki w miarę ukazywania się ich w interecie.
Od roku 2012 w Ohio otwory poziome wykonuje już wielu operatorów, a liczba placów budowy ośrodków wiertniczych i wydobywczych rośnie, śmiało można powiedzieć, że gwałtownie. W ciągu czterech lat wydobyto z otworów poziomych ponad 16 mld m3 gazu, a w I kwartale 2014 ponad 5 mld m3. W jednym kwartale więcej wydobyto gazu niż w Polsce w ciągu roku. Do tego jeszcze ropa i NGL (NGL - kondensat. W Ohio nie ma obowiązku wydzielania z produkcji LNG; jest on wliczony do wielkości wydobycia gazu). Obecne wydobycie z łupków nie jest prowadzone „pełną parą”, ograniczana się je ze względu na przepustowość rurociągów i możliwości zbytu. W 2014 roku produkcja gazu z łupków stanowiła około 88% ogólnej produkcji gazu, a produkcja ropy około 73% całkowitego wydobycia ropy.
Pytanie do rządzących: Czy Polakom nie należy się szczegółowa sprawozdawczość z eksploracji łupków prowadzonej w kraju pod dyktando polityków?
Opracowano na podstawie zasobów internetowych:
http://geology.com/articles/utica-shale/
http://oilandgas.ohiodnr.gov/production
Artyuł pt. "Jak to się robi w USA?" dosępny pod adresem http://szczesniak.pl/2932
Józefa Sokołowska
Komentarze